Magdalena Chajzler
Unia Europejska od lat odgrywa kluczową rolę na światowym rynku zbóż, będąc jednym z głównych eksporterów pszenicy. Jednak najnowsze dane wskazują na istotny spadek eksportu tego zboża. Według informacji opublikowanych 1 lutego 2025 roku, eksport pszenicy miękkiej z UE od początku roku obrotowego 2024/25 (stan na 26 stycznia) wyniósł 12,18 mln ton, co stanowi spadek o 37% w porównaniu z analogicznym okresem poprzedniego sezonu.
Analiza przyczyn spadku eksportu
Na tak znaczący spadek eksportu pszenicy z UE wpływa kilka czynników. Jednym z głównych jest rosnąca konkurencja na rynkach międzynarodowych, zwłaszcza ze strony krajów takich jak Rosja, Ukraina czy Kanada, które zwiększają swoją produkcję i eksport pszenicy. Dodatkowo, korzystne warunki klimatyczne w tych regionach przyczyniły się do obfitych zbiorów, co z kolei wpłynęło na obniżenie cen i zwiększenie konkurencyjności ich ofert.
Kolejnym istotnym czynnikiem jest sytuacja gospodarcza w krajach importujących pszenicę z UE. Wiele z tych państw boryka się z problemami ekonomicznymi, co ogranicza ich zdolność do importu na dotychczasowym poziomie. Dodatkowo, zmiany kursów walutowych, zwłaszcza umocnienie euro względem innych walut, sprawiają, że europejska pszenica staje się mniej konkurencyjna cenowo na rynkach światowych.
Nie można również pominąć wpływu polityki handlowej i ewentualnych barier taryfowych oraz pozataryfowych, które mogą utrudniać eksport pszenicy z UE do niektórych krajów. Wprowadzenie nowych regulacji czy zaostrzenie istniejących norm fitosanitarnych może dodatkowo komplikować handel międzynarodowy.
Konsekwencje dla rynku wewnętrznego UE
Spadek eksportu pszenicy ma bezpośredni wpływ na rynek wewnętrzny Unii Europejskiej. Nadwyżki produkcyjne, które nie znajdują odbiorców za granicą, mogą prowadzić do obniżenia cen na rynku krajowym. Jest to korzystne dla konsumentów i przemysłu przetwórczego, ale stanowi wyzwanie dla rolników, którzy mogą doświadczać spadku dochodów.
W odpowiedzi na tę sytuację, producenci mogą być zmuszeni do poszukiwania alternatywnych rynków zbytu lub dywersyfikacji produkcji, aby zminimalizować straty. Może to również skłonić do większego zainteresowania rynkiem biopaliw czy innych sektorów przemysłu, które mogą wykorzystać nadwyżki zboża.
Perspektywy na przyszłość
Aby przeciwdziałać negatywnym trendom w eksporcie pszenicy, Unia Europejska powinna rozważyć kilka strategicznych działań. Po pierwsze, inwestycje w badania i rozwój mogą przyczynić się do zwiększenia wydajności i jakości produkcji, co wzmocni konkurencyjność europejskiej pszenicy na rynkach światowych.
Po drugie, dywersyfikacja rynków eksportowych poprzez nawiązywanie nowych partnerstw handlowych i umów o wolnym handlu może pomóc w zmniejszeniu zależności od tradycyjnych odbiorców. Warto również zwrócić uwagę na promocję zrównoważonych praktyk rolniczych, które są coraz bardziej cenione na rynkach międzynarodowych.
Wreszcie, monitorowanie i dostosowywanie się do globalnych trendów, takich jak zmiany klimatyczne czy zmieniające się preferencje konsumentów, pozwoli na lepsze przygotowanie się do przyszłych wyzwań i wykorzystanie pojawiających się szans.
Znaczący spadek eksportu pszenicy z Unii Europejskiej o 37% w roku obrotowym 2024/25 jest wynikiem złożonej kombinacji czynników zewnętrznych i wewnętrznych. Aby sprostać tym wyzwaniom, konieczne jest podjęcie skoordynowanych działań na poziomie unijnym i krajowym, które pozwolą na wzmocnienie pozycji europejskiej pszenicy na rynkach światowych oraz zapewnienie stabilności ekonomicznej dla producentów rolnych w UE.
