Magdalena Chajzler
3 stycznia 2025 roku, Warszawa stała się centrum rolniczych protestów, które stanowią odpowiedź na zmiany w polityce rolnej Unii Europejskiej oraz rządu. Rolnicy zgromadzili się, aby wyrazić swoje niezadowolenie z nowych regulacji i umów międzynarodowych, które ich zdaniem mogą negatywnie wpłynąć na kondycję polskiego rolnictwa. Podczas protestu, który odbył się pod hasłem „5 x STOP”, uczestnicy wzywali do wstrzymania działań, które ich zdaniem mogą zniszczyć krajowy sektor rolny. Demonstracja była również reakcją na polityczne decyzje, które ich zdaniem zagrażają lokalnym producentom, jednocześnie ułatwiając napływ tańszych produktów z innych krajów. Jakie zatem są główne powody protestów rolników, a także jakie mogą być konsekwencje tych działań?
Jednym z głównych postulatów protestujących rolników było sprzeciwienie się polityce Zielonego Ładu. W ramach tej inicjatywy, Unia Europejska wprowadza szereg regulacji mających na celu zmniejszenie emisji gazów cieplarnianych, ochronę bioróżnorodności oraz przejście na bardziej ekologiczne modele produkcji. Choć cele te są słuszne z perspektywy globalnego klimatu, rolnicy obawiają się, że nadmierne wymagania związane z redukcją emisji oraz przekształceniami w gospodarstwach rolnych mogą znacząco zwiększyć ich koszty produkcji.
Wprowadzenie restrykcji dotyczących użycia pestycydów, nawozów czy konieczność dostosowania gospodarstw do nowych norm ekologicznych, według protestujących, stanowi zagrożenie dla tradycyjnych metod upraw i hodowli. Takie zmiany mogą być szczególnie dotkliwe dla polskich rolników, którzy działają na wschodnich rubieżach Unii Europejskiej, gdzie presja na modernizację gospodarstw jest znacznie mniejsza w porównaniu do krajów zachodnioeuropejskich.
Umowa UE-Mercosur – obawy o napływ tańszych produktów
Kolejnym punktem zapalnym wśród protestujących jest umowa handlowa między Unią Europejską a krajami Mercosur, obejmującą Argentynę, Brazylię, Paragwaj i Urugwaj. Rolnicy obawiają się, że podpisanie tej umowy doprowadzi do zalewu rynku europejskiego tanimi produktami spożywczymi, co może znacząco wpłynąć na konkurencyjność polskich producentów. Ceny produktów spożywczych z Ameryki Łacińskiej, takich jak mięso czy zboża, są znacznie niższe, co stawia polskich rolników w trudnej sytuacji, zmniejszając ich możliwość utrzymania konkurencyjności na rynku.
Tego rodzaju umowy, w opinii protestujących, zagrażają przyszłości polskiego rolnictwa, którego produkty mogą zostać wypchnięte z rynku przez tańszą żywność spoza UE. Rolnicy wskazują również, że takie umowy nie uwzględniają specyficznych warunków produkcji w Polsce i innych krajach Wschodniej Europy, gdzie koszty produkcji i warunki naturalne są różne niż w krajach, z których pochodzi większość importowanych towarów.
Zwiększony import produktów z Ukrainy – niekorzystny wpływ na krajowych producentów
Nie tylko umowy międzynarodowe, ale także wewnętrzne zmiany w polityce handlowej Unii Europejskiej budzą niepokój wśród rolników. Wzrost importu produktów rolnych z Ukrainy po wybuchu wojny w tym kraju, a także obniżenie ceł na produkty ukraińskie, wprowadzone przez Komisję Europejską, zostały szeroko skrytykowane przez polskich producentów. Produkty rolne z Ukrainy, mimo niższej jakości, zdobywają miejsce na rynku europejskim dzięki niższym cenom.
Dla polskich rolników, którzy nie tylko muszą zmagać się z konkurencją cenową, ale również z wysokimi kosztami produkcji, taki napływ tańszej żywności stanowi poważne zagrożenie. Wzrost importu ukraińskiego zboża, mięsa i innych produktów rolnych odbija się na cenach krajowych i może prowadzić do dalszej destabilizacji rynku.
Rząd, a w szczególności Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, podjął działania mające na celu złagodzenie napięcia między protestującymi rolnikami a instytucjami rządowymi. Minister Henryk Kowalczyk, który brał udział w rozmowach z przedstawicielami rolników, podkreślał, że rząd zdaje sobie sprawę z trudnej sytuacji sektora rolnego i stara się wprowadzać mechanizmy wsparcia, takie jak dotacje czy zmiany w polityce podatkowej. Jednak, jak zauważają protestujący, wiele z zaproponowanych rozwiązań nie odpowiada w pełni na ich potrzeby, zwłaszcza w kontekście nadmiernych obciążeń administracyjnych związanych z wprowadzaniem regulacji ekologicznych i handlowych.
Ministerstwo Rolnictwa, choć dostrzega wyzwania stojące przed polskimi rolnikami, również podkreśla potrzebę dostosowania krajowego rolnictwa do wymogów unijnych, które, zdaniem rządu, mogą przynieść korzyści w dłuższej perspektywie. Niemniej jednak, rolnicy nie są przekonani do takich zmian, uważając je za zbyt obciążające i potencjalnie destrukcyjne dla krajowego rynku rolnego.
Wyzwania i nadzieje na kompromis?
Protest rolników w Warszawie 3 stycznia 2025 roku był tylko jednym z wielu sygnałów, które pokazują rosnące niezadowolenie sektora rolnego z obecnej polityki UE i rządu. Polscy rolnicy stają przed trudnym wyborem: dostosować się do nowych regulacji ekologicznych i handlowych, czy walczyć o przetrwanie tradycyjnych metod produkcji. Wydaje się, że tylko wyważone podejście, które uwzględni potrzeby rolników oraz perspektywy długoterminowe polityki rolniczej, może zażegnać kryzys, który grozi sektorem rolnym. W przeciwnym razie, protesty będą narastać, a skutki będą dotyczyć nie tylko rolników, ale również całego społeczeństwa.
