Magdalena Chajzler
System dopłat bezpośrednich jest kluczowym elementem wsparcia dla rolników w Polsce i całej Unii Europejskiej. Jednak aby skorzystać z tych środków, gospodarstwa muszą spełniać określone wymogi. Agencja Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa regularnie przeprowadza kontrole, które mają na celu sprawdzenie, czy rolnicy przestrzegają wszystkich warunków, a także czy deklarowane uprawy i grunty faktycznie odpowiadają stanowi rzeczywistemu. W 2025 roku zapowiedziano wzmożone inspekcje, a konsekwencje ewentualnych uchybień mogą być dotkliwe – od pomniejszenia płatności po całkowitą utratę wsparcia.
Jakie obszary obejmą kontrole?
Kontrole przeprowadzane przez ARiMR skupiają się na kilku kluczowych aspektach. Przede wszystkim sprawdzana będzie zgodność deklarowanych gruntów z rzeczywistością. Inspektorzy zweryfikują, czy rolnicy faktycznie użytkują zadeklarowane działki, a także czy prowadzona na nich działalność rolnicza odpowiada informacjom podanym we wnioskach.
Istotnym elementem kontroli są również wymogi środowiskowe i klimatyczne w ramach norm GAEC (Good Agricultural and Environmental Condition). Obejmują one m.in. odpowiednie zagospodarowanie terenów pod uprawy, ochronę gleb, utrzymanie miedz i zadrzewień, a także przestrzeganie zasad nawożenia i ochrony wód. W dobie rosnącej troski o ekologię i zrównoważone rolnictwo, niedopełnienie tych obowiązków może skutkować nie tylko sankcjami finansowymi, ale także problemami z przyszłym uzyskaniem dopłat.
Technologie w służbie kontroli
Nowoczesne technologie odgrywają coraz większą rolę w systemie kontroli dopłat. Coraz częściej inspekcje nie wymagają fizycznych wizyt w gospodarstwach – zamiast tego wykorzystywane są zdjęcia satelitarne oraz analizy teledetekcyjne, które pozwalają z dużą dokładnością określić, co faktycznie znajduje się na danym obszarze.
Obrazy z satelit Sentinel pozwalają monitorować zmiany w strukturze upraw oraz wykrywać ewentualne nieprawidłowości, takie jak brak zadeklarowanej uprawy czy użytkowanie ziemi w sposób niezgodny z normami. W przypadku niejasności inspektorzy mogą wezwać rolnika do wyjaśnień lub przeprowadzić dodatkową kontrolę na miejscu.
Konsekwencje dla rolników
Skutki nieprawidłowości wykrytych podczas kontroli mogą być poważne. W najlepszym przypadku oznacza to konieczność skorygowania deklaracji i otrzymanie niższej płatności. Jednak w przypadku poważniejszych uchybień ARiMR może nałożyć kary finansowe lub całkowicie wstrzymać dopłaty.
Jednym z najczęstszych powodów problemów jest niezgodność faktycznego użytkowania gruntów z deklaracjami. Jeśli na polach nie znajdują się uprawy zgodne ze zgłoszonymi informacjami, może to skutkować cofnięciem części lub całości płatności. Dotyczy to również gospodarstw, które nie przestrzegają zasad dotyczących zazielenienia czy ochrony środowiska.
Należy pamiętać, że powtarzające się naruszenia mogą prowadzić do długofalowych konsekwencji, w tym wykluczenia z systemu dopłat na kolejne lata. W związku z tym rolnicy powinni dokładnie sprawdzać swoje deklaracje i upewnić się, że spełniają wszystkie wymogi, zanim inspektorzy rozpoczną kontrole.
Jak uniknąć problemów?
Aby uniknąć nieprzyjemnych konsekwencji, kluczowe jest skrupulatne prowadzenie dokumentacji i zgodność danych zawartych we wniosku z rzeczywistym stanem gospodarstwa. Warto regularnie monitorować stan swoich gruntów, dokumentować przeprowadzone działania rolnicze i dbać o przestrzeganie norm środowiskowych.
Dobrym rozwiązaniem jest również bieżące śledzenie wytycznych ARiMR i korzystanie z pomocy doradców rolniczych, którzy mogą pomóc w poprawnym wypełnianiu wniosków i dostosowaniu gospodarstwa do obowiązujących przepisów.
Zbliżające się kontrole są sygnałem dla rolników, aby jeszcze raz dokładnie przeanalizować swoje gospodarstwa pod kątem zgodności z wymogami. Choć nadzór i inspekcje mogą budzić obawy, to dla tych, którzy przestrzegają przepisów, nie powinny stanowić problemu. Wdrażanie nowoczesnych technologii i dbałość o zgodność z regulacjami pozwolą na uniknięcie ryzyka utraty dopłat i zapewnią stabilność finansową gospodarstwom rolnym w nadchodzących latach.
