
Torfowiska i mokradła odgrywają kluczową rolę w ekosystemie, wpływając na retencję wody, sekwestrację dwutlenku węgla oraz bioróżnorodność. W Polsce, w ramach Wspólnej Polityki Rolnej Unii Europejskiej, wprowadzono normę GAEC 2 (Good Agricultural and Environmental Conditions), mającą na celu ochronę tych cennych obszarów. Jednak planowane przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi (MRiRW) zmiany w tej normie budzą kontrowersje i obawy zarówno wśród naukowców, jak i rolników.
Norma GAEC 2 została wprowadzona w celu ochrony gleb bogatych w węgiel, w tym torfowisk i terenów podmokłych, przed degradacją spowodowaną działalnością rolniczą. Jej główne założenia obejmują zakaz orki na tych terenach, zakaz wydobycia torfu oraz zakaz budowy nowych systemów melioracyjnych, które mogłyby prowadzić do osuszania tych obszarów. Celem jest zachowanie naturalnych funkcji torfowisk, takich jak magazynowanie węgla i wody, co ma kluczowe znaczenie w kontekście przeciwdziałania zmianom klimatycznym.
Proponowane zmiany i ich konsekwencje
MRiRW planuje podniesienie progu zawartości materii organicznej w glebie z 30% do 60%, co miałoby decydować o objęciu danego terenu normą GAEC 2. Według prof. Wiktora Kotowskiego z Uniwersytetu Warszawskiego, taka zmiana jest problematyczna, ponieważ wiele torfowisk, zwłaszcza długotrwale odwodnionych, ma zawartość materii organicznej poniżej 60%. Podniesienie progu do 60% wykluczyłoby znaczną część tych terenów spod ochrony, co mogłoby prowadzić do ich dalszej degradacji.
Naukowcy podkreślają, że torfowiska są jednym z najważniejszych magazynów węgla na świecie. Ich degradacja prowadzi do emisji znacznych ilości dwutlenku węgla do atmosfery, co przyczynia się do nasilania efektu cieplarnianego. W Polsce osuszone torfowiska emitują około 34 mln ton CO₂ rocznie, co stanowi znaczący udział w krajowych emisjach gazów cieplarnianych.
Obawy rolników
Rolnicy obawiają się, że restrykcyjne normy mogą ograniczyć ich możliwości gospodarowania na terenach podmokłych, co wpłynie na ich dochody. Jednak warto zauważyć, że odpowiednie zarządzanie tymi obszarami może przynieść korzyści w postaci dopłat za działania proekologiczne oraz poprawy jakości gleby i retencji wody, co jest istotne w kontekście coraz częstszych susz.
Znaczenie torfowisk w kontekście zmian klimatycznych
Torfowiska pełnią kluczową rolę w łagodzeniu skutków zmian klimatycznych. Są one efektywnymi magazynami węgla – magazynują dwa razy więcej węgla niż wszystkie lasy na świecie. Ich degradacja prowadzi do uwalniania zgromadzonego w nich węgla w postaci CO₂, co przyczynia się do globalnego ocieplenia. Dlatego ich ochrona jest niezbędna w kontekście walki ze zmianami klimatycznymi.
Ochrona torfowisk i terenów podmokłych jest kluczowa dla zachowania równowagi ekologicznej i przeciwdziałania zmianom klimatycznym. Proponowane zmiany w normie GAEC 2 powinny być dokładnie przeanalizowane, aby nie doprowadzić do osłabienia ochrony tych cennych ekosystemów. Konieczne jest znalezienie kompromisu, który pozwoli na zrównoważony rozwój rolnictwa przy jednoczesnym zachowaniu funkcji ekologicznych torfowisk.